Rodzaje zaburzeń odżywiania i ich konsekwencje
Zaburzenia odżywiania mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych i życiowych, dlatego ważne jest, aby poznać ich rodzaje, przyczyny i skutki, a także metody leczenia. Przeczytaj artykuł i zdobądź kompleksową wiedzę na temat zaburzeń odżywiania, aby lepiej zrozumieć tę tematykę i być w stanie pomóc sobie lub innym osobom, które mierzą się z tymi schorzeniami.
Czym są zaburzenia odżywiania?
Zaburzenia odżywiania charakteryzują się nieprawidłowościami w przyjmowaniu pokarmów i często prowadzą do kompulsywnych lub nietypowych zachowań związanych z jedzeniem. Istnieje wiele rodzajów zaburzeń odżywiania, a najbardziej znane z nich to: anoreksja (jadłowstręt psychiczny) i bulimia (żarłoczność psychiczna).
Rodzaje zaburzeń odżywiania
Warto pamiętać, że istnieją także inne zaburzenia odżywiania, które mogą być równie niebezpieczne i wymagają uwagi oraz leczenia.
Anoreksja (jadłowstręt psychiczny)
Osoby cierpiące na anoreksję mają obsesję na punkcie redukcji masy ciała. Z tego powodu często ograniczają spożywanie pokarmów, nawet do punktu głodzenia się. To prowadzi do skrajnie niskiej masy ciała, poważnych niedoborów pokarmowych i wielu innych powikłań zdrowotnych.
Bulimia (żarłoczność psychiczna)
Osoby z bulimią mają nawracające napady objadania się, podczas których spożywają dużą ilość jedzenia w krótkim czasie. Następnie próbują pozbyć się spożytych posiłków poprzez prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających lub nadmierną aktywność fizyczną.
Zespół jedzenia nocnego
Osoby z tym zaburzeniem mają nawracające epizody objadania się, zwykle w nocy, bez kontroli nad spożywaną ilością jedzenia. W związku z tym zachowaniem często mają poczucie winy i czują wstyd.
Ortoreksja
Ta forma zaburzenia odżywiania polega na obsesyjnym skupieniu na zdrowym odżywianiu. Osoby z ortoreksją często eliminują szeroką gamę produktów spożywczych, uważając je za niezdrowe. To prowadzi do poważnych ograniczeń żywieniowych i niedoborów pokarmowych.
Bigoreksja
To zaburzenie odżywiania dotyczy głównie mężczyzn i polega na obsesyjnej chęci zyskania masy mięśniowej i doskonałej sylwetki. Osoby z bigoreksją nadmiernie trenują, stosują diety bogate w białko i suplementy, co może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.
Kompulsywne objadanie się
Osoby cierpiące na kompulsywne objadanie się mają nawracające napady, podczas których w krótkim czasie spożywają dużo jedzenia, bez kontroli nad jego ilością. Różnica między tym zaburzeniem a bulimią polega na tym, że osoby z kompulsywnym objadaniem się nie próbują pozbyć się zjedzonego jedzenia.
Sprawdź również, jak stworzyć plan żywienia.
Przyczyny zaburzeń odżywiania
Przyczyny zaburzeń odżywiania są złożone. Istnieje wiele czynników, które mogą przyczynić się do rozwoju tych zaburzeń.
- Czynniki genetyczne – osoby mające bliskich krewnych z zaburzeniami odżywiania są bardziej podatne na rozwinięcie tych schorzeń. Istnieje bowiem możliwość dziedziczenia predyspozycji do zaburzeń odżywiania.
- Czynniki psychologiczne – niskie poczucie własnej wartości, perfekcjonizm, niskie poczucie kontroli nad własnym życiem, depresja, lęki i trudności emocjonalne również mogą przyczynić się do rozwoju zaburzeń odżywiania.
- Czynniki społeczne i kulturowe – współczesne standardy piękna, presja społeczna, wpływ mediów, kultura diet i nadmierne skupienie na wyglądzie fizycznym często mają znaczny wpływ na rozwój zaburzeń odżywiania.
- Czynniki środowiskowe – traumatyczne doświadczenia, nadmierne stresory życiowe, niezdrowe wzorce żywieniowe w rodzinie i niewłaściwe informacje na temat żywienia także mogą przyczynić się do rozwoju zaburzeń odżywiania.
Objawy zaburzeń odżywiania
Symptomy mogą być różne w zależności od rodzaju zaburzenia, istnieją jednak pewne wspólne cechy, na które warto zwrócić uwagę. Najczęstszymi objawami są:
- skrajne ograniczenie spożywania pokarmów lub nadmierna konsumpcja jedzenia;
- niezdrowe obawy związane z masą ciała, wyglądem fizycznym i jedzeniem;
- zachowania kompulsywne związane z jedzeniem, takie jak: nadmierne kontrolowanie kalorii, ważenie jedzenia, liczenie kroków lub wywoływanie wymiotów;
- zmiany w wyglądzie fizycznym, np. niekontrolowana utrata masy ciała, osłabienie mięśni, problemy z włosami i skórą;
- problemy z koncentracją, zmęczenie, drażliwość i zaburzenia snu;
- izolacja społeczna, unikanie spotkań z innymi osobami podczas posiłków;
- zmiany nastroju, depresja, lęki i inne problemy emocjonalne.
Skutki zaburzeń odżywiania
Zaburzenia odżywiania przyczyniają się do poważnych konsekwencji zdrowotnych i życiowych, takich jak:
- poważne niedobory pokarmowe, które mogą prowadzić do osłabienia układu odpornościowego, krążenia, kostno-stawowego oraz do zaburzeń pracy różnych narządów wewnętrznych;
- skrajnie niska masa ciała, co może prowadzić do wyniszczenia organizmu i poważnych problemów zdrowotnych;
- zaburzenia hormonalne, np. brak miesiączki u kobiet lub problemy z płodnością;
- problemy z układem pokarmowym: wrzody żołądka, zaparcia;
- zaburzenia psychiczne, w tym depresja, lęki, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne;
- izolacja społeczna i problemy z relacjami interpersonalnymi.
Leczenie zaburzeń odżywiania
Leczenie zaburzeń odżywiania jest procesem długotrwałym i skomplikowanym, który wymaga profesjonalnej pomocy. Bardzo ważny element terapii stanowi praca z zespołem specjalistów, takich jak lekarz, psycholog i dietetyk.
- Terapia psychologiczna (indywidualna lub grupowa) – może pomóc osobom z zaburzeniami odżywiania zrozumieć przyczyny i mechanizmy zachowania, zmienić negatywne myśli i nawyki oraz rozwinąć zdrowsze strategie radzenia sobie z trudnościami.
- Leczenie farmakologiczne – leki mogą być czasami stosowane jako uzupełnienie terapii psychologicznej, zwłaszcza w przypadku współwystępowania zaburzeń psychicznych, takich jak depresja czy lęki.
- Edukacja żywieniowa – współpraca z doświadczonym dietetykiem może pomóc osobom z zaburzeniami odżywiania w rozwijaniu zdrowych nawyków żywieniowych, zrozumieniu wartości odżywczych i przełamywaniu negatywnych skojarzeń z jedzeniem.
- Wsparcie rodzinne i społeczne – rodzina i bliscy mogą odegrać istotną rolę w procesie leczenia, oferując wsparcie emocjonalne, zdrowe środowisko i motywację do zmiany.
Źródła
- A. Brytek-Matera, Zaburzenia odżywiania, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023
- K. Gaber, B. Kuk, Kiedy cierpisz na zaburzenia odżywiania, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2022
- R. McGregor, Ortoreksja. Zdrowe odżywianie – rozsądek czy już obsesja, Wyd. Laurum, Warszawa 2018
- M. Starzomska, Anoreksja. Trudne pytania, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2010