O otyłości mówimy wtedy, gdy poziom tkanki tłuszczowej przekracza 30% prawidłowej masy ciała u kobiet, a 25% u mężczyzn. Do jej rozpoznania można również wykorzystać wskaźnik BMI (Body Mass Index). Wyraża on stosunek masy ciała do wzrostu. Aby go obliczyć, należy posłużyć się następującym wzorem: masa ciała (w kg): wzrost² (w metrach do kwadratu).
Im wyższy jest wskaźnik BMI, tym większe ryzyko wystąpienia powikłań. Do najczęstszych konsekwencji otyłości zalicza się cukrzycę typu 2, nadciśnienie tętnicze, dnę moczanową, choroby nerek i dróg moczowych. Osoby z nadmiernym BMI narażone są też na dyslipidemię, zakrzepicę żył głębokich, stłuszczenie wątroby, kamicę żółciową,chorobę zwyrodnieniową stawów a nawet rozwój kilkunastu rodzajów nowotworów.
Wartość wskaźnika BMI, mieszcząca się w granicach 18,5–24,9, wskazuje na prawidłową masę ciała. Jeśli wynosi ona poniżej 18,5, sugeruje niedowagę. Nadwagę stwierdza się, gdy wynik znajduje się w przedziale 25–29,9 kg/m². Z kolei otyłość rozpoznaje się, gdy BMI przekracza 30 kg/m². Wskaźnik pozwala również określić stopień otyłości:
BMI to wskaźnik masy ciała, który pozwala obliczyć zagrożenie chorobami związanymi z nadwagą i
otyłością.
Poniższy kalkulator BMI pomoże Ci poznać swoje BMI na podstawie Twojego wzrostu i wagi.
Kalkulator BMI jest narzędziem pomocniczym przy ocenie masy ciała. Interpretacja wskaźnika BMI jest inna
w przypadku osób starszych, kobiet w ciąży czy sportowców. Jeśli Twój wynik odbiega od normy warto
skonsultować go z lekarzem.
Jeśli BMI wskazuje na otyłość, warto również skorzystać ze wskaźnika WHR, który określa stosunek obwodu talii do obwodu bioder. W ten sposób można określić jej rodzaj.
(androidalną, centralną, trzewną lub typu „jabłko”), stwierdza się, gdy wskaźnik WHR wynosi przynajmniej 0,8 u kobiet, a 1 u mężczyzn. To oznacza, że tkanka tłuszczowa odkłada się przede wszystkim w okolicy jamy brzusznej. Wzrasta wówczas ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2, zaburzeń gospodarki lipidowej, chorób układu krążenia i niektórych nowotworów. Otyłość brzuszna może być spowodowana dietą bogatą w cukier i tłuszcz oraz siedzącym trybem życia. Częściej diagnozuje się ją u osób z zespołem Cushinga, niedoczynnością tarczycy i zespołem policystycznych jajników (PCOS). Przyczynia się ona do zaburzeń miesiączkowania i problemów z zajściem w ciążę. Otyłość brzuszną można również rozpoznać na podstawie pomiaru obwodu talii. Wystarczy zmierzyć obwód ciała w połowie odległości między najniższym punktem łuku żebrowego i najwyższym miejscem talerza biodrowego. Wartość powyżej 88 cm u kobiet i 102 cm u mężczyzn oznacza otyłość brzuszną
(gynoidalna, typu „gruszka”) występuje wtedy, gdy wskaźnik WHR wynosi mniej niż 0,8 u kobiet, natomiast u mężczyzn – mniej niż 1. Tkanka tłuszczowa gromadzi się w okolicy ud, pośladków i bioder.
Choroba otyłościowa może mieć podłoże genetyczne, należy jednak zaznaczyć, że najczęstszą przyczyną jest nieprawidłowy styl życia. Domownicy też mają często podobne nawyki żywieniowe i styl życia, które sprzyjają przyrostowi masy ciała. Wśród najczęstszych przyczyn wzrostu masy ciała można również wymienić:
przeciwdepresyjnych, przeciwpadaczkowych, glikortykosteroidów, insuliny, beta-blokerów
a nie tylko problem natury estetycznej. Schorzenie ma tendencję do nawrotów, nie ustępuje samoistnie, dlatego kluczowa jest trafna diagnoza i leczenie. W ten sposób można zmniejszyć ryzyko wystąpienia groźnych powikłań.
Aby skutecznie zredukować masę ciała, należy przede wszystkim połączyć zdrowy styl odżywiania i regularną aktywność fizyczną. Wskazana jest wizyta u dietetyka, który ustali przyczynę otyłości i ułoży indywidualny jadłospis. Warto również rozważyć wizytę u trenera personalnego, który przygotuje spersonalizowany plan treningowy. Dzięki temu przyswoimy prawidłową technikę ćwiczeń, co pozwoli nam uniknąć kontuzji.
Ważną rolę odgrywa też wsparcie psychologa, który odkryje destruktywne przekonania pacjenta na temat własnego ciała, redukcji masy ciała, jedzenia i otyłości. Specjalista pomoże mu zmienić sposób myślenia, co ułatwi budowę zdrowych nawyków i utrzymanie motywacji.
Jeśli jednak zmiana nawyków żywieniowych i zwiększenie poziomu aktywności fizycznej nie przyniosą oczekiwanych efektów, należy wybrać się do lekarza pierwszego kontaktu. Przeprowadzi on szczegółowy wywiad i zleci niezbędne badania, w razie potrzeby skieruje nas do specjalisty. Lekarz może zaproponować farmakoterapię lub leczenie chirurgiczne. Bierze przy tym pod uwagę masę ciała i stan zdrowia pacjenta, a także przyczynę otyłości.
Przede wszystkim musimy zrozumieć przyczynę choroby. Mogą nią być zaburzenia hormonalne, depresja czy predyspozycje genetyczne. Często nawet te osoby, które zredukują masę ciała za pomocą diety i ćwiczeń, nie utrzymują efektów. Powraca bowiem niewyleczony problem, który zapoczątkował chorobę otyłościową. Warto odpuścić sobie „złote rady” na temat odżywiania i treningów. Zamiast tego zaproponujmy wizytę u lekarza.
Przejdź do słownika
P. Bogdański, Otyłość – przewodnik interdyscyplinarny, Poznań 2022.
M. Obara-Gołębiowska, Nadwaga, otyłość i psychologia. Nadwaga, otyłość i psychologia. Zastosowanie oddziaływań poznawczo-behawioralnych w pracy z pacjentami z nadmierną masą ciała i zaburzeniami współistniejącymi, Difin, Warszawa 2020.
https://planujedlugiezycie.pl/index.php/aktualnosci/kochanego-ciala-czasem-za-wiele-otylosc-epidemia-xxi-wieku/ [dostęp: 18.09.2023].
