Zaspokajanie głodu nie jest jedynym powodem sięgania po jedzenie. Są osoby, które jedzą, kiedy czują się smutne, samotne, nudzą się lub są zdenerwowane. Zajadanie emocji ma na celu rozładowanie napięcia umysłu. Odgrywa rolę środka uspokajającego. Mowa wówczas o kompulsywnym objadaniu się. Sprawdź, w jaki sposób radzić sobie z patologicznym objadaniem się.
Kompulsywne objadanie się zwyczajowo nazywa się uzależnieniem od jedzenia. To zaburzenie odżywiania, które polega na spożywaniu dużych ilości pokarmu w niekontrolowany sposób, bez odczuwania fizycznego głodu. Zaburzenie to charakteryzuje się występowaniem napadów niepohamowanego jedzenia, których przyczyną emocje, a nie rzeczywista potrzeba jedzenia.
Na kompulsywne objadanie się składają się:
Kompulsywne objadanie się może dotyczyć spożywania określonych produktów, zwłaszcza tych bogatych w tłuszcze i cukry proste. Nie towarzyszą mu, podobnie jak w bulimii, wymioty i przeczyszczanie się.
Jak już wcześniej wspomniano, kompulsywne objadanie się ma podłoże w emocjach. Powszechnie dla tego zaburzenia stosuje się określenie „zajadanie problemów”. Zmagająca się z nim osoba tłumi niepożądane emocje, sięgając po jedzenie. Objada się w sposób automatyczny w przypadku zaistnienia jakiegokolwiek stanu podwyższonego napięcia. Kompulsywne objadanie się to dla niektórych również sposób na rozładowanie stresu. Jedzenie pozwala zapomnieć o nieprzyjemnych uczuciach, sytuacjach, decyzjach do podjęcia. W ten sposób można poprawić sobie samopoczucie, wyciszyć przeżywane przez siebie emocje lub wypełnić wewnętrzną pustkę. Niestety, objadanie się przynosi jedynie tymczasową ulgę. Po napadzie nierzadko pojawia się poczucie winy. Jest ono związane zarówno z brakiem pohamowania się przed kompulsywnym zachowaniem, jak i jego konsekwencjami zdrowotnymi.
Czynnikami sprzyjającymi kompulsywnemu objadaniu się są m.in.:
Kompulsywne objadanie może wiązać się się z wieloma konsekwencjami zdrowotnymi, zarówno w sferze fizycznej, jak i psychicznej. Nierzadko skutkiem kompulsywnego objadania się są nadwaga lub otyłość czy zaburzenia metaboliczne, takie jak cukrzyca. Przy długotrwale utrzymującym się zaburzeniu istnieje ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym zwłaszcza nadciśnienia tętniczego. Powszechne są również psychologiczne skutki kompulsywnego objadania się. Dochodzi do nasilenia samokrytyki, izolacji społecznej, obniżenia poczucia własnej wartości, wiary w siebie i w możliwość uporania się z problemem objadania się. Rośnie poczucie osamotnienia i bezradności. Przedłużający się stan braku kontroli nad objadaniem się może doprowadzić w ostateczności do depresji.
Kompulsywne objadanie się wymaga leczenia, które jest prowadzone przez zespół specjalistów składający się z:
Podstawą leczenia zespołu kompulsywnego objadania się jest psychoterapia. Zastosowanie znajduje przeważnie terapia behawioralno-poznawcza. Podejście to pozwala zrozumieć, jakie sytuacje i czynniki powodują napady kompulsywnego zachowania, oraz zmienić postrzeganie tych sytuacji i samego siebie. Dobrym sposobem na zlokalizowanie i wyeliminowanie źródła napięcia jest ćwiczenie nazywające się schody. Przypominamy sobie ostatni napad objadania się i stopniowo, schodek po schodku, wypisujemy czynniki i okoliczności, które wyzwoliły niepohamowaną potrzebę jedzenia. Ćwiczenie to pomaga poznać przyczyny zaburzenia.
Terapia poznawczo-behawioralna skupia swoje działania na pracy ze zniekształceniami myślowymi oraz bezpośrednią zmianą zachowania problemowego. Dąży do stopniowego uczenia się zdrowego panowania nad kompulsjami, aż do ich całkowitego wyeliminowania. Podczas terapii pacjent uczy się, jak stawiać granice, jak być asertywnym, jak zadbać o siebie, ograniczać negatywny wpływ emocji na zachowania. Podstawą terapii jest usunięcie źródła napięcia i nauczenie się, jak w zdrowy sposób dać upust swoim emocjom.
Specjaliści zwracają uwagę na pewne strategie pomocne w momencie nadchodzącego kryzysu. Aby uniknąć napadu objadania się, warto odciągnąć uwagę od jedzenia inną przyjemnością. Na przykład wyjść na spacer, wziąć relaksacyjną kąpiel/prysznic, zadzwonić do kogoś zaprzyjaźnionego, wyjść do kina lub wykonać dowolną czynność, która sprawia przyjemność i rozładowuje nadmierne napięcie. Kiedy pacjent czuje chęć sięgnięcia po pokarm, a nie jest to podyktowane głodem, wtedy powinien zająć się inną angażującą go czynnością.
Czas trwania procesu terapeutycznego jest kwestią indywidualną, zależną od zaangażowania pacjenta oraz rozległości i głębokości zaburzeń. W ciężkich przypadkach lekarz może zastosować odpowiednią farmakoterapię.
Nieodzownym elementem leczenia patologicznego objadania się jest zmiana nawyków żywieniowych. Szczególnie zasadne staje się wyeliminowanie nieracjonalnych metod redukcji masy ciała, takich jak drastyczne ograniczanie liczby spożywanych kalorii czy monotonne diety. Wskazana jest konsultacja dietetyczna, podczas której pacjent otrzyma konkretne wskazówki dotyczące racjonalnego odżywiania się, związane przede wszystkim z regularnością, określoną kalorycznością oraz odpowiednim składem spożywanych posiłków. Potrzebne jest wprowadzenie stałych, zdrowych wzorców odżywiania, a także poprawy obrazu własnego ciała. Konieczna jest edukacja żywieniowa i opracowanie planu żywieniowego dopasowanego do pacjenta.
Oto kilka rad pomocnych w walce z kompulsywnym objadaniem się:
