Jak zapobiegać nadwadze u dzieci i nastolatków?
Nadwaga i otyłość stają się coraz większym problemem wśród dzieci i młodzieży. Wzrost liczby osób z nadmierną masą ciała...
Leczenie
8 sty 2025
Sugerowane
Sugerowane
Aktualności
Rodzaje otyłości – jak je rozpoznać?
Z otyłością mierzy się coraz większa liczba osób na całym świecie. To schorzenie wpływa nie tylko na fizyczną kondycję, lecz także na samopoczucie i jakość życia. Zrozumienie różnych rodzajów otyłości jest bardzo ważne dla skutecznej diagnozy i leczenia tej choroby. Poznaj różne typy otyłości oraz metody ich rozpoznawania.
Otyłość jest chorobą charakteryzującą się nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w organizmie.
Na rozwój otyłości wpływa wiele różnorodnych czynników: genetycznych, epigenetycznych, hormonalnych, psychologicznych, społecznych i środowiskowych. Zwiększone spożycie węglowodanów prostych i tłuszczu, nieregularne i niezdrowe odżywianie oraz niewielka aktywność fizyczna prowadzą do przewlekłego dodatniego bilansu energetycznego, co w konsekwencji zwiększa ryzyko zachorowania na otyłość zarówno wśród osób dorosłych, jak i u dzieci oraz młodzieży.
Otyłość może mieć formy i objawy, które różnią się w zależności od przyczyn i lokalizacji gromadzenia się tkanki tłuszczowej w organizmie.
Otyłość brzuszna, znana również jako otyłość centralna lub otyłość typu jabłko, charakteryzuje się nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha i tułowia. To najczęstsza forma choroby otyłościowej u mężczyzn. Jest związana z wysokim ryzykiem rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2 i innych powikłań zdrowotnych.
Otyłość pośladkowo-udowa, nazywana również otyłością typu gruszka, charakteryzuje się gromadzeniem tkanki tłuszczowej głównie w okolicy bioder, ud i pośladków. To częstsza forma choroby otyłościowej u kobiet. Otyłość pośladkowo-udowa może zwiększać ryzyko wystąpienia problemów związanych z układem kostno-mięśniowym, takich jak bóle pleców i problemy z kolanami.
Otyłość uogólniona, znana również jako otyłość równomiernie rozłożona, charakteryzuje się równomiernym rozkładem tkanki tłuszczowej w całym ciele. Nadmiar tkanki tłuszczowej może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak zaburzenia metaboliczne i choroby sercowo-naczyniowe.
Otyłość pierwotna występuje, gdy nadwaga i otyłość wynikają głównie z niezdrowego stylu życia, takiego jak niewłaściwe nawyki żywieniowe i brak aktywności fizycznej lub niewystaczająca jej ilość. Otyłość wtórna z kolei stanowi skutek innych czynników, takich jak stosowane leki, problemy hormonalne lub choroby współistniejące.
Rozpoznanie i określenie rodzaju otyłości może być skomplikowane, dlatego ocenę powinno się pozostawić lekarzowi. Oto kilka metod pomocnych w rozpoznawaniu rodzaju otyłości.
Pomiar obwodu talii wykonuje się na wysokości pępka, w połowie odległości między dolnym brzegiem żeber a górnym brzegiem bioder. Zbyt duży obwód talii może wskazywać na otyłość brzuszną, która wiąże się z większym ryzykiem rozwoju chorób metabolicznych i sercowo-naczyniowych.
Jednym z najczęściej używanych i powszechnie dostępnych narzędzi do diagnostyki otyłości jest wskaźnik masy ciała – BMI (ang. Body Mass Index). Aby obliczyć BMI, należy podzielić swoją aktualną masę ciała (w kilogramach) przez wzrost w metrach podniesiony do kwadratu. Pamiętaj jednak, że wskaźnik masy ciała nie dostarcza informacji o lokalizacji tkanki tłuszczowej, dlatego podejrzewając otyłość u siebie lub kogoś bliskiego, zawsze warto skonsultować się z lekarzem i pogłębić diagnostykę.
Na podstawie wskaźnika masy ciała można wyróżnić 3 stopnie otyłości.
Zaawansowane metody, takie jak analiza składu ciała przy użyciu specjalistycznego sprzętu, mogą dostarczyć bardziej szczegółowe informacje o rozkładzie tkanki tłuszczowej i masy mięśniowej w organizmie.
Lekarz może również przeprowadzić szczegółową ocenę czynników ryzyka zdrowotnego związanego z otyłością, takich jak poziom cholesterolu, ciśnienie krwi czy stężenie glukozy we krwi.
Leczenie otyłości wymaga podejścia wieloaspektowego, opartego na 4 filarach.
Szybka zmiana nawyków żywieniowych może nie być łatwa, dlatego wprowadzaj modyfikacje żywieniowe małymi krokami. Na początku skoncentruj się na ograniczeniu spożycia produktów wysokoprzetworzonych, bogatych w cukry proste, tłuszcze nasycone i trans oraz zawierających dużą zawartość soli. Kolejny krok, który możesz podjąć, to jedzenie zdrowszych niż dotychczas produktów. Zdabaj o odpowiednio częste spożywanie warzyw i owoców oraz dołącz pełnoziarniste produkty zbożowe, produkty zawierające chude białko (np. kurczak, ryby, tofu) oraz zdrowe tłuszcze jedno- lub wielonienasycone (np. oliwa z oliwek, awokado). Nie zaleca się pomijania posiłków, ponieważ może to zwiększać głód i prowadzić do nadmiernego jedzenia później. Staraj się spożywać mniejsze porcje (pomóc w tym może korzystanie z mniejszych talerzy).
Zalecane jest wykonywanie przynajmniej 150 minut umiarkowanej aktywności fizycznej lub 75 minut intensywnej aktywności tygodniowo. Ćwiczenia aerobowe (np. chodzenie, bieganie, pływanie) i trening siłowy (np. podnoszenie ciężarów) mogą pomóc w spalaniu kalorii i budowaniu masy mięśniowej. Monitoruj postępy związane z podejmowanymi aktywnościami. Regularne śledzenie postępów może być motywujące i pomagać w świadomości zmian, które zachodzą w ciele.
Stres może prowadzić do nadmiernej konsumpcji kalorii i wpływać na wybory żywieniowe. Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga, czy głębokie oddychanie, mogą pomóc Ci w radzeniu sobie ze stresem i kontrolowaniu impulsywnej konsumpcji jedzenia. Dodatkowo, poczucie bycia wspieranym przez rodzinę, przyjaciół czy grupę wsparcia bywa kluczowe dla utrzymania motywacji i osiągnięcia celów związanych z redukcją masy ciała.
U pacjentów, u których wdrożenie właściwych nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej nie przyniosło oczekiwanych efektów terapeutycznych, może być konieczne włączenie leczenia farmakologicznego. Ma ono na celu nie tylko osiągnięcie redukcji masy ciała, ale również poprawę przebiegu lub remisję chorób i zaburzeń współistniejących z otyłością, takich jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia oraz choroby sercowo-naczyniowe. Dążenie do prawidłowej masy ciała poprzez farmakoterapię może poprawić jakość życia pacjentów, zmniejszając ryzyko powikłań zdrowotnych oraz wspierając długoterminowe utrzymanie zdrowia.
Pamiętaj, że każda osoba potrzebuje indywidualnego podejścia do leczenia otyłości, dlatego ważne jest, aby znaleźć strategie, które najlepiej pasują do Twoich potrzeb i stylu życia.
A. Mamcarz, L. Ostrowska, P. Bogdański, Otyłość i jej powikłania. Praktyczne zalecenia diagnostyczne i terapeutyczne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2021
