Otyłość to choroba, skontaktuj się ze specjalistą!
Do 2035 roku liczba osób zmagających się z otyłością może wynieść nawet 1,9 miliarda, a otyłość wśród dzieci wzrośnie o 100%. Czy zatem otyłość to jednostka chorobowa, którą należy leczyć? Jakie są jej przyczyny i skutki? Jak można zapobiegać rozwojowi choroby otyłościowej?
Czy otyłość to jednostka chorobowa?
Otyłość jest przewlekłą chorobą metaboliczną, która wymaga kompleksowego leczenia. Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) otyłość to nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie, prowadzące do rozwoju innych schorzeń. Nadwaga z kolei, choć nie jest chorobą, jest traktowana jako wczesne stadium otyłości i również może stanowić czynnik ryzyka wielu chorób.
Rozpoznanie otyłości opiera się najczęściej na pomiarze wskaźnika masy ciała (BMI). Wartości BMI równe lub wyższe 30,0 kg/m² świadczą o otyłości, z kolei wyniki w zakresie 25,0-29,9 kg/ m² wskazują na nadwagę. Warto jednak pamiętać, że BMI to tylko jeden z parametrów i nie u wszystkich pacjentów jest miarodajny. Dlatego coraz większą rolę przywiązuje się również do oceny dystrybucji tkanki tłuszczowej w organizmie.
Otyłość jest chorobą przewlekłą, co oznacza, że wymaga długotrwałej terapii i kontroli. Kluczowe znaczenie ma to, by osoby zmagające się z nadmierną masą ciała nie traktowały jej jako chwilowej dolegliwości, tylko jako stan wymagający kompleksowego podejścia terapeutycznego.
Sprawdź: Czy istnieje dieta na otyłość brzuszną?
Co jest przyczyną otyłości?
Otyłość jest chorobą o złożonej etiologii. Wyróżniamy kilka głównych czynników ryzyka.
- Czynniki środowiskowe i społeczne:
- niewłaściwe nawyki żywieniowe, takie jak spożywanie produktów wysokoprzetworzonych, bogatych w cukry i tłuszcze, a ubogich w błonnik;
- zbyt mała aktywność fizyczna i siedzący tryb życia;
- długotrwałe przekraczanie zapotrzebowania energetycznego organizmu;
- doświadczanie przewlekłego stresu.
- Czynniki genetyczne i epigenetyczne:
- mutacje genów związanych z regulacją apetytu i gospodarki energetycznej, np. genu FTO;
- występowanie choroby otyłościowej wśród członków rodziny.
- Czynniki hormonalne i neurohormonalne:
- choroby endokrynologiczne, takie jak zespół Cushinga czy PCOS;
- zaburzenia równowagi hormonalnej, np. niedobór hormonu wzrostu lub testosteronu.
- Czynniki psychologiczne:
- problemy emocjonalne, np. niska samoocena, depresja, uzależnienie od jedzenia;
- zaburzenia odżywiania, takie jak zespół kompulsywnego jedzenia lub zespół nocnego jedzenia.
- Działanie niektórych leków.
Warto podkreślić, że w większości przypadków otyłość jest wynikiem złożonego oddziaływania wielu czynników, zarówno środowiskowych, jak i biologicznych.
Zobacz też: Droga do zdrowia – diagnoza choroby otyłościowej
Jakie są skutki otyłości?
Nadmierna masa ciała wiąże się z licznymi powikłaniami zdrowotnymi. Do najczęstszych schorzeń towarzyszących otyłości należą:
- cukrzyca typu 2,
- choroby układu sercowo-naczyniowego (nadciśnienie tętnicze, zawał serca, udar mózgu),
- choroby układu oddechowego (obturacyjny bezdech senny),
- choroby układu ruchu (choroba zwyrodnieniowa stawów),
- choroby nerek (glomerulopatia indukowana otyłością),
- choroby wątroby (metaboliczna stłuszczeniowa choroba wątroby),
- zaburzenia hormonalne (obniżenie stężenia testosteronu u mężczyzn, problemy z płodnością),
- niektóre typy nowotworów (rak endometrium, piersi, jelita grubego, pęcherzyka żółciowego),
- problemy psychologiczne (depresja, niska samoocena).
Warto pamiętać, że choroba otyłościowa nie tylko negatywnie wpływa na zdrowie, lecz również może prowadzić do poważnych konsekwencji w sferze psychicznej i społecznej. Osoby z nadmierną masą ciała mogą doświadczać stygmatyzacji, dyskryminacji oraz problemów w życiu codziennym i zawodowym.
Gdzie możesz zgłosić się po pomoc, jeśli mierzysz się z chorobą otyłościową?
Ważną rolę w terapii otyłości odgrywają lekarze ze szczegółową wiedzą dotyczącą diagnostyki i leczenia choroby otyłościowej. Są to lekarze posiadający specjalizację z zakresu endokrynologii, chorób wewnętrznych i wielu innych. To oni przeprowadzają kompleksową diagnostykę, określają stopień zaawansowania choroby oraz proponują najbardziej odpowiedni, zindywidualizowany plan terapeutyczny.
W ramach leczenia otyłości mogą być stosowane różne metody, takie jak terapia zachowawcza. Obejmuje ona modyfikację diety, zwiększenie aktywności fizycznej, pracę nad zmianą nawyków i postaw oraz farmakoterapię. Leczenie otyłości może obejmować również chirurgię bariatryczną.
Niezależnie od wybranej ścieżki istotne jest, by pacjent pozostawał pod stałą opieką lekarza i innych specjalistów (dietetyka, psychologa, fizjoterapeuty). Zwiększy to szanse na długotrwały sukces terapeutyczny.
Jaka jest profilaktyka choroby otyłościowej?
Profilaktyka otyłości powinna rozpoczynać się już we wczesnym dzieciństwie. Bardzo ważną rolę odgrywają tu rodzice, którzy mają za zadanie kształtować u dzieci właściwe nawyki żywieniowe i zachęcać je do aktywności fizycznej.
Podstawowe zasady profilaktyki otyłości obejmują:
- zbilansowaną dietę, bogatą w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty, chude białko i zdrowe tłuszcze;
- umiarkowaną, ale regularną aktywność fizyczną, dostosowaną do możliwości i wieku danej osoby;
- dbałość o higienę snu i ograniczenie czasu spędzanego przed ekranami;
- radzenie sobie ze stresem za pomocą technik relaksacyjnych;
- promowanie pozytywnego obrazu ciała i budowanie zdrowej samooceny.
Wczesne wdrożenie tych prozdrowotnych nawyków może znacząco zmniejszyć ryzyko rozwoju choroby otyłościowej zarówno w dzieciństwie, jak i w dorosłym życiu.
Źródła
- A. Mamcarz, L. Ostrowska, P. Bogdański, Otyłość i jej powikłania, Praktyczne zalecenia diagnostyczne i terapeutyczne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2021.
- P. Bogdański, Otyłość – przewodnik interdyscyplinarny, Poznań 2022.
- M. Obara-Gołębiowska, Nadwaga, otyłość i psychologia. Zastosowanie oddziaływań poznawczo-behawioralnych w pracy z pacjentami z nadmierną masą ciała i zaburzeniami współistniejącymi, Difin, Warszawa 2020.
- https://www.worldobesityday.org/ [dostęp: sierpień 2024]