Otyłość a ciąża – o czym należy pamiętać?

Ciąża jest wyjątkowym okresem w życiu każdej kobiety. Istnieje jednak pewien czynnik, który często wpływa na jej przebieg. Otyłość w ciąży, bo o niej mowa, może stanowić wyzwanie i wiązać się z różnym ryzykiem zarówno dla matki, jak i dla dziecka. W tym artykule przyjrzymy się, jak choroba otyłościowa wpływa na zdrowie ciężarnej, jakie są zagrożenia i jak można sobie z nimi radzić.

Czym jest otyłość?

Zanim przejdziemy do omawiania wpływu choroby otyłościowej na ciążę, warto zrozumieć, czym właściwie jest otyłość. Definiuje się ją jako stan, w którym masa ciała jest większa, niż ta uważana za prawidłową. Powszechnie stosowanym parametrem jest wskaźnik masy ciała (BMI, ang. Body Mass Index) – oblicza się go, dzieląc masę ciała w kilogramach przez wzrost w metrach podniesiony do kwadratu. Chorobę otyłościową stwierdza się, gdy BMI wynosi 30 kg/m² lub więcej. 

Może Cię zainteresować: Kalkulator wagi w ciąży 

Otyłość a zajście w ciążę

Czy otyłość może wpływać na zdolność zajścia w ciążę? Okazuje się, że choroba otyłościowa ma pewien wpływ na płodność, zwłaszcza u kobiet z BMI powyżej 35 kg/m². Nadmiernej masie ciała mogą towarzyszyć takie problemy jak zespół policystycznych jajników, insulinooporność, cukrzyca czy niedoczynność tarczycy, które mogą prowadzić do nieregularnych cykli miesięcznych i rzadszej owulacji. 

Należy jednak zauważyć, że choroba otyłościowa nie zawsze wpływa negatywnie na płodność. W przypadku kobiet z otyłością I stopnia (BMI powyżej lub równe 30 kg/m²) płodność może pozostać niezmieniona. Jeśli więc planujesz ciążę i masz nadwagę lub mierzysz się z otyłością, powinnaś skonsultować się z lekarzem, który będzie mógł ocenić Twoją sytuację i doradzić odpowiednie kroki. 

Otyłość a przebieg ciąży

Otyłość, która nie jest poddawana terapii, może wpływać na przebieg ciąży w różny sposób i odziaływać na zdrowie zarówno przyszłej mamy, jak i rozwijającego się dziecka. 

• Kobiety z chorobą otyłościową są bardziej narażone na rozwój cukrzycy ciążowej, a to może zwiększać ryzyko wystąpienia powikłań dla przyszłej mamy oraz jej dziecka. 

• W przypadku otyłości wzrasta ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego u ciężarnych, co może prowadzić do powikłań, takich jak przedwczesny poród czy zahamowanie wzrostu płodu. 

• Choroba otyłościowa może prowadzić nawet do zwiększonego ryzyka wystąpienia zaburzeń krążenia, zakrzepicy żył głębokich lub zatorowości płucnej u kobiet w ciąży. 

• Kobiety z diagnozą otyłości mogą mieć większe ryzyko wystąpienia powikłań podczas porodu oraz konieczności porodu zabiegowego lub cesarskiego cięcia. 

• W przypadku cesarskiego cięcia ciężarne z chorobą otyłościową mogą być bardziej narażone na powikłania pooperacyjne, takie jak zakażenia czy krwawienia. 

• Otyłość u matki może oznaczać większe ryzyko wystąpienia wad wrodzonych u dziecka, takich jak wady serca, rozszczep podniebienia lub wady układu nerwowego. 

• W przypadku kobiet z nadmierną masą ciała istnieje większe prawdopodobieństwo porodu przedwczesnego, przez co wzrasta też ryzyko problemów zdrowotnych u noworodka. 

• Dzieci matek z chorobą otyłościową bywają bardziej narażone na urodzenie się z nadmierną masą ciała, co może prowadzić do powikłań zdrowotnych w dzieciństwie oraz zwiększonego ryzyka otyłości w późniejszym życiu. 

• U dzieci matek cierpiących na cukrzycę ciążową istnieje większe ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości. 

Otyłość może wpływać na przebieg ciąży, a w efekcie na przyszłą mamę i rozwijające się dziecko. Dlatego też ważne jest regularne monitorowanie dobrostanu mamy i dziecka oraz ścisła opieka medyczna przez cały ten okres. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą pomóc w minimalizacji ryzyka powikłań i zapewnieniu zdrowego przebiegu ciąży oraz bezpiecznego porodu. 

Jak radzić sobie z otyłością w ciąży? 

Jeśli spodziewasz się dziecka i masz chorobę otyłościową, istnieją pewne kroki, które możesz podjąć, aby zminimalizować zagrożenia związane z tym schorzeniem.

1. Konsultacje ze specjalistą

• To bardzo ważne, by być pod stałą opieką lekarską. Regularne kontrole pozwolą na monitorowanie postępu ciąży oraz dobrostanu Twojego i dziecka. 

• Omów z lekarzem plan opieki okołoporodowej, w tym wskazania do porodu naturalnego lub cesarskiego cięcia. W przypadku kobiet z chorobą otyłościową planowanie opieki okołoporodowej może wymagać dodatkowej uwagi ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia powikłań. 

2. Zbilansowana dieta

• Stosuj zbilansowaną dietę bogatą w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, białka i zdrowe tłuszcze. Unikaj produktów wysokokalorycznych, bogatych w cukry proste i tłuszcze nasycone. Z tego powodu ogranicz spożycie przetworzonej żywności, fast foodów i słodyczy. 

• Spożywaj regularne posiłki o stałych porach dnia, aby utrzymać stężenie glukozy we krwi na właściwym poziomie. 

• Skonsultuj się z dietetykiem specjalizującym się w opiece nad kobietami w ciąży. Pomoże Ci on w przygotowaniu planu żywieniowego, który zapewni odpowiednią ilość składników odżywczych dla Ciebie i dziecka. 

3. Aktywność fizyczna

• Przed rozpoczęciem nowego programu ćwiczeń fizycznych skonsultuj się z lekarzem prowadzącym w celu ustalenia, jaki rodzaj aktywności będzie bezpieczny dla Ciebie i dziecka. Ważne jest również dostosowanie wysiłku do własnych możliwości. 

• Staraj się ćwiczyć regularnie, co najmniej 30 minut dziennie. To może być spacer, pływanie, joga dla ciężarnych lub inne łagodne ćwiczenia aerobowe. 

• Włącz do swoich aktywności również ćwiczenia wzmacniające, np. na siłowni lub oporowe z użyciem własnej masy ciała. 

4. Zadbanie o dobrostan emocjonalny

• Otyłość w ciąży może być trudnym doświadczeniem zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie. Pamiętaj o pielęgnacji swojego zdrowia psychicznego poprzez relaks, np. medytację, czytanie lub rozmowy z bliskimi. Znajdź najlepszy sposób dla siebie. 

• Szukaj pomocy u partnera, rodziny, przyjaciół lub grup wsparcia dla kobiet w ciąży. Dzielenie się swoimi obawami i doświadczeniami może pomóc w radzeniu sobie z trudnościami. 

Otyłość u kobiety ciężarnej wymaga dodatkowej uwagi i opieki medycznej, jednak stosując się do zaleceń lekarza oraz dbając o zbilansowaną dietę i regularną aktywność fizyczną, można zmniejszyć ryzyko powikłań i zapewnić prawidłowy przebieg ciąży. Pamiętaj też, że każda ciężarna przechodzi ten okres nieco inaczej, a otyłość nie zawsze musi prowadzić do powikłań. 

Źródła

• J. Kim, A, Ayabe, Obesity in Pregnancy, w: Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan, [dostęp online: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK572113/] 
• Grupa Robocza Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego ds. postępowania w chorobach układu sercowo-naczyniowego podczas ciąży, Wytyczne ESC dotyczące postępowania w chorobach układu sercowo-naczyniowego podczas ciąży, Kardiologia Polska 2019; 78, 3: 245–326; DOI: 10.5603/KP.2019.0049