Leczenie otyłości

Podejście kompleksowe i indywidualne

Otyłość to przewlekła choroba o złożonych przyczynach, która została umieszczona na liście Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10) pod numerem E66. Otyłość w Polsce dotyczy 9 milionów dorosłych1 i blisko 12 mln Polaków w wieku 20 lat i więcej ma nadwagę (BMI w zakresie 25,0-29,99)2 i 3. Oznacza to, że ponad 20 milionów Polaków ma nadmierną masę ciała4. Prognozuje się, że w 2035 roku liczba chorujących na otyłość wzrośnie do 12 milionów (33%). Oznacza to, że co trzeci Polak będzie się mierzyć z otyłością5.
Leczenie otyłości

O otyłości

O chorobie otyłościowej mówimy, gdy poziom tkanki tłuszczowej przekracza 25% prawidłowej masy ciała u mężczyzn oraz 30% u kobiet. Do jej rozpoznania można wykorzystać także dedykowane kalkulatory – BMI (Body Mass Index) oraz WHtR (waist-to-height ratio).

Leczenie otyłości jest kluczowe nie tylko dla poprawy jakości życia, ale również może pomóc zapobiegać poważnym powikłaniom zdrowotnym, takim jak cukrzyca typu 2, choroby sercowo-naczyniowe takie jak nadciśnienie tętnicze czy niektóre nowotwory. Im wcześniej lekarz postawi diagnozę nadmiernej masy ciała, tym większa szansa na zmniejszenie ryzyka rozwoju powikłań oraz wydłużenie życia.

Kalkulator BMI

Narzędzie obliczające wskaźnik masy ciała. BMI pomaga określić zagrożenie chorobami związanymi z nadwagą i otyłością - im wyższa wartość tego wskaźnika, tym większe ryzyko wystąpienia powikłań. Jeśli otrzymany wynik nie mieści się w granicach normy (18,5–24,9 kg/m²) należy rozważyć kontakt z lekarzem.
Przejdź do kalkulatora BMI

Kalkulator WtHR

Wykazujący stosunek obwodu talii do wzrostu, jest narzędziem pomagającym ocenić czy należy podjąć działania w celu kontroli masy ciała. Jeżeli wynik plasuje się poniżej lub powyżej zakresu bezpiecznego (0.4-0.49) należy rozważyć podjęcie działań, które w sposób kompleksowy i zrównoważony wesprą Twoje zdrowie.
Przejdź do kalkulatora WtHR

Co należy wiedzieć o leczeniu otyłości?

Wbrew powszechnemu przekonaniu, w leczeniu otyłości nie chodzi tylko o redukcję nadmiernej masy ciała. Nadrzędnym celem jest poprawa stanu zdrowia poprzez zapobieganie rozwojowi powikłań związanych z nadmiarem tkanki tłuszczowej, łagodzenie ich przebiegu oraz wydłużenie życia w zdrowiu. Otyłość wymaga wieloaspektowego i długoterminowego leczenia, które uwzględnia indywidualne potrzeby danej osoby, takie jak nawyki żywieniowe, zaburzenia odżywiania, poziom aktywności fizycznej oraz motywację do zmian.

Podstawowe filary leczenia otyłości

Kompleksowe leczenie otyłości opiera się na czterech filarach.

1.Zmiana nawyków żywieniowych

Według najnowszych zaleceń osoby z nadmierną masą ciała powinny spożywać 3-5 posiłków dziennie, zachowując przy tym 3-4-godzinne odstępy – w ten sposób mogą uniknąć podjadania. Co więcej, nie należy pomijać śniadania, ponieważ wpływa ono na metabolizm i poziom energii w ciągu dnia. Z kolei ostatni posiłek należy spożyć 2-3 godziny przed snem. W ten sposób można uniknąć zgagi i jednocześnie zapobiegać napadom wieczornego głodu.

Wszystkie posiłki należy jeść powoli i świadomie, dzięki czemu szybciej można poczuć się sytym. Przed sięgnięciem po dokładkę, warto poczekać przynajmniej 15 minut. W tym czasie do mózgu może dotrzeć sygnał o najedzeniu. Przygotowując posiłek, należy zadbać o to, żeby znalazły się w nim warzywa i owoce. Najlepiej, żeby stanowiły one połowę porcji, przy czym warto zachować odpowiednie proporcje. Dietetycy radzą, żeby ¾ stanowiły warzywa, a ¼ owoce.

Dowiedz się:
Jak wprowadzić zdrowe nawyki żywieniowe

2.Aktywność fizyczna

Warto wprowadzić do swojej codzienności kilka nawyków, które pomogą zwiększyć aktywność w ciągu dnia. Zamiast korzystać z windy, warto wejść po schodach. Można też  wysiąść jeden/dwa przystanki wcześniej i przespacerować się do miejsca docelowego. Jeśli spędza się dużo czasu przy komputerze, co godzinę warto zrobić kilkuminutową przerwę na ćwiczenia rozciągające lub krótki spacer.

Im większy poziom aktywności fizycznej, tym łatwiej osiągnąć deficyt kaloryczny. Należy jednak pamiętać, że przed rozpoczęciem treningów osoby z otyłością powinny zgłosić się do lekarza, który wykona test wysiłkowy i EKG spoczynkowe. Ponadto lekarz może ocenić sprawność fizyczną i pomóc określić jak organizm reaguje na wysiłek fizyczny. Wszystko to może pomóc w dobraniu aktywności dobranej indywidualnie do potrzeb.

Czytaj także:
Poznaj główne zalety regularnej aktywności fizycznej

3.Terapia behawioralna

Wsparcie psychologiczne może znacząco przyczynić się do trwałej zmiany stylu życia i lepszego radzenia sobie z wyzwaniami związanymi z otyłością. Psycholog może pomóc we wdrożeniu zdrowych nawyków oraz utrzymaniu motywacji, a także w eliminacji niekorzystnych przyzwyczajeń, które mogłyby prowadzić do nawrotu choroby otyłościowej. Dodatkowo, psycholog może wzmocnić poczucie sprawczości, zwiększyć pewność siebie oraz wypracować bezpieczne metody radzenia sobie ze stresem.

4.Farmakoterapia lub operacja bariatryczna

Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości farmakoterapia może być stosowana u pacjentów ze wskaźnikiem masy ciała (BMI) ≥30kg/m², u których w wyniku postępowania diagnostycznego i behawioralnego nie uzyskano istotnej redukcji masy ciała i nie osiągnięto postawionych celów terapeutycznych. To także forma leczenia dla tych, których BMI wynosi ≥27kg/m² i chorują na co najmniej 1 chorobę związaną z otyłością.

Nowoczesne podejście do farmakologicznego leczenia otyłości skupia się nie tylko na redukcji masy ciała, ale również na poprawie stanu zdrowia pacjenta poprzez:

  • zmniejszenie ryzyka powikłań,
  • poprawę parametrów metabolicznych,
  • ułatwienie utrzymania zredukowanej masy ciała.

W niektórych przypadkach choroby otyłościowej lekarz może rozważyć zabieg z zakresu chirurgii bariatrycznej.

Otyłość a choroby sercowo-naczyniowe

Otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, choroby niedokrwiennej serca oraz innych schorzeń układu krążenia5. Ponad 80% pacjentów z chorobą niedokrwienną serca ma nadwagę lub otyłość6. Co więcej, choroby układu krążenia są najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce, stanowiąc aż 36% wszystkich przypadków śmiertelnych (wśród pacjentów z chorobą otyłościową to aż 70%)7.

Dowiedz się więcej o powiązaniu otyłości i chorób sercowo-naczyniowych.

Co warto zrobić, jeśli podejrzewasz u siebie nadmierną masę ciała?

1Oceń swoje BMI i obwód talii

Oblicz swoje BMI (Body Mass Index) za pomocą wzoru: waga (kg) ÷ [wzrost (m)]² lub skorzystaj z kalkulatora online.

Dodatkowo zmierz obwód talii, aby ocenić ryzyko zdrowotne związane z nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha.

Skorzystaj z kalkulatora BMI

2Zbadaj swój stan zdrowia

Po konsultacji z lekarzem wykonaj badania, takie jak poziom glukozy we krwi, profil lipidowy, funkcjonowanie tarczycy czy badania hormonalne, aby wykluczyć lub potwierdzić czynniki przyczyniające się do otyłości.

3Wprowadź zmiany w stylu życia

Zwiększ aktywność fizyczną, dostosowując ją do swoich możliwości (np. spacery, jazda na rowerze, pływanie).

Spróbuj zmodyfikować swoje nawyki żywieniowe, ograniczając przetworzoną żywność, cukry proste i tłuszcze nasycone. Skonsultuj się z dietetykiem, aby stworzyć zrównoważony plan żywieniowy.

4Monitoruj postępy i utrzymuj motywację

Regularnie sprawdzaj swoje postępy, zarówno masę ciała, jak i inne wskaźniki zdrowotne.

Rozważ wsparcie w grupach terapeutycznych lub rozmowy z bliskimi, aby utrzymać motywację.

5Skonsultuj się z lekarzem

Możesz umówić się na wizytę u lekarza pierwszego kontaktu, aby omówić swoje obawy, zidentyfikować potencjalne przyczyny oraz uzyskać skierowanie na szczegółowe badania.

Znajdź lekarza

Edukacja i wsparcie

„Porozmawiajmy Szczerze o Otyłości” to ogólnopolska kampania edukacyjna, której organizatorem jest Novo Nordisk. Na stronie kampanii znajdziesz wiele przydatnych materiałów edukacyjnych, które mogą pomóc w podjęciu decyzji prowadzących do poprawy Twojego zdrowia. Na stronie znajdziesz, między innymi: poradniki, webinary oraz artykuły edukacyjne.

Zobacz nasze poradniki

Źródła

  1. Raport Naczelnej Izby Kontroli „Profilaktyka i leczenie otyłości u osób dorosłych”
  2. Odsetek osób w wieku powyżej 15 lat według indeksu masy ciała (BMI), Główny Urząd Statystyczny, 2020, online: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/zdrowie/zdrowie/odsetek-osob-w-wieku-powyzej-15-lat-wedlug-indeksu-masy-ciala-bmi,23,1.html [dostęp: 11.02.2025]
  3. Rocznik demograficzny 2024, Główny Urząd Statystyczny, 2024, online: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-demograficzny-2024,3,18.html [dostęp: 11.02.2025]
  4. Główny Urząd Statystyczny, Ludność. Stan i struktura oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2024 r., (stan w dniu 30.06). Dostępne pod adresem:  https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-stan-i-struktura-ludnosci-oraz-ruch-naturalny-w-przekroju-terytorialnym-w-2024-r-stan-w-dniu-30-06,6,37.html. Data ostatniego dostępu: styczeń 2025 r.
  5. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na otyłość 2024, Stanowisko  Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości. Dostępne pod adresem:  https://ptlo.org.pl/resources/data/forms/aktualnosci/258/ws_ptlo_otylosc_2024_final.pdf. Data ostatniego dostępu: styczeń 2025 r.
  6. Otyłość i jej powikłania. Praktyczne zalecenia diagnostyczne i terapeutyczne (Tom  1), prof. L. Ostrowska, prof. P.Bogdański, prof. A.Mamcarz, s. 167.
  7. Główny Urząd Statystyczny, Umieralność i zgony według przyczyn w 2020 r.  Dostępne pod adresem: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/statystyka-przyczyn-zgonow/umieralnosc-i-zgony-wedlug-przyczyn-w-2020-roku,10,1.html. Data  ostatniego dostępu: styczeń 2025 r.
    • Badanie CBOS z 2019 roku; Zalecenia kliniczne dotyczace postępowania u chorych  na otyłość, Stanowisko Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości.
    • Bogdański P., Mamcarz A., Ostrowska L., Otyłość i jej powikłania. Praktyczne  zalecenia diagnostyczne i terapeutyczne, PZWL, 2021
    • World Obesity. World Obesity Atlas 2022. Dostęp pod adresem: https//wwwworldobesity.org/resources/resource-library/world-obesity-atlas-2022.  Data ostatniego dostępu: wrzesień 2024 r.