Sugerowane
Aktualności
GLP-1 – co to za hormon? Jak wpływa na apetyt i układ nerwowy i zdrowie serca?
GLP‑1, czyli glukagonopodobny peptyd-1, to hormon produkowany w jelitach po posiłku, który wpływa na wiele procesów w organizmie – m.in. wspomaga regulację stężenia glukozy, spowalnia opróżnianie żołądka i wysyła do mózgu sygnał „jestem najedzony_a”. W artykule wyjaśniamy, czym jest hormon GLP‑1, jak działa, jaka jest jego rola w układzie pokarmowym, nerwowym i sercowo-naczyniowym.
Glukagonopodobny peptyd-1 (GLP-1) to hormon produkowany w końcowym odcinku jelita cienkiego. Należy do grupy inkretyn, a jego wydzielanie jest stymulowane przez spożyty posiłek. Czas półtrwania GLP-1 w osoczu to zaledwie 3 minuty, a degradacja hormonu odbywa się przy udziale enzymu dipeptydylopeptydazy (DPP-4). Receptory dla GLP-1 znajdują się m.in. w jelitach, żołądku, trzustce, wątrobie, mózgu, mięśniach szkieletowych, układzie odpornościowym, a nawet w nerkach i mięśniu sercowym.
Jednym z najważniejszych efektów działania tego hormonu jest wpływ na glikemię. GLP-1 pobudza komórki beta trzustki do wydzielania insuliny w reakcji na zmiany stężenia glukozy. Oddziałuje również na komórki alfa tego narządu, w których z kolei hamuje sekrecję glukagonu. Mniejsze stężenie tego ostatniego zmniejsza z kolei uwalnianie glukozy z wątroby i stabilizuje glikemię. To właśnie działanie zależne od poziomu glukozy jest unikalną cechą GLP-1. Wydzielanie insuliny odbywa się wówczas, gdy rzeczywiście jest potrzebna – po jedzeniu. Gdy stężenie glukozy we krwi spada, aktywność GLP-1 maleje. To naturalny mechanizm ochronny, który zapobiega nadmiernemu obniżaniu się tzw. poziomu cukru (hipoglikemii).
Spowalnianie opróżniania żołądka oraz działanie na ośrodek sytości znajdujący się w podwzgórzu to kolejne istotne mechanizmy regulacji sytości. Wolniejsza praca przewodu pokarmowego wiąże się jednocześnie z opóźnieniem wchłaniania do krwi glukozy. GLP-1 odgrywa zatem istotną rolę w regulacji spożywania posiłków, a co za tym idzie masy ciała.
Receptory dla GLP-1 znajdują się w podwzgórzu, gdzie mieści się ośrodek głodu i sytości. Tam docierają informacje o obecności pokarmu w przewodzie pokarmowym (rozciągnięciu jego ściany) czy obecności składników pokarmowych we krwi. Nie bez znaczenia jest także oddziaływanie na znajdujący się również w podwzgórzu układ nagrody, aktywowany u niektórych już nawet samym widokiem żywności. W skrócie – GLP-1 stymuluje mózg do wysyłania komunikatu „Jestem najedzony_a”. Dodatkowo prowadzone są liczne badania dotyczące ochronnego działania GLP-1 na mózg, m.in. w chorobach neurodegeneracyjnych jak np. choroba Alzheimera. Pojawiają się doniesienia o wpływie na poprawę zdolności poznawczych czy obniżeniu stanu zapalnego, co oczywiście wymaga pogłębionych analiz.
Obecność receptorów dla GLP-1 w komórkach mięśnia sercowego niesie za sobą wiele korzyści. Poza poprawą wychwytu glukozy przez komórki mięśnia sercowego czy wydłużeniem przeżycia miocytów wymienić należy zmniejszenie obszaru niedokrwienia. Ogromne znaczenie kliniczne ma wpływ GLP-1 na naczynia, m.in. stabilizację blaszki miażdżycowej, poprawę funkcji śródbłonka, zmniejszenie agregacji płytek. Dodatkowo wykazano wpływ na zmniejszenie stężenia cholesterolu całkowitego czy triglicerydów.
Podsumowując, GLP-1 jest hormonem o kluczowym znaczeniu dla regulacji glikemii, wpływie na uczucie sytości, a co za tym idzie na regulację masy ciała, jednak jego działania również wykraczają poza ten obszar.
Autorka: Dr n. med. Anna Ścibisz
Tak, posiłek jest czynnikiem stymulującym wydzielanie GLP-1.
Poprzez wpływ na wydzielanie insuliny (zwiększa je) oraz glukagonu (hamuje) w sposób zależny od stężenia glukozy GLP-1 powoduje obniżenie stężenia glukozy zarówno na czczo, jak i po posiłku. Dodatkowym czynnikiem jest opóźnienie opróżniania żołądka.
Tak. Niektóre produkty spożywcze mogą stymulować wydzielanie tego hormonu. Są to przede wszystkim produkty z dużą zawartością białka (np. chude mięso, ryby, rośliny strączkowe, nabiał), zdrowe tłuszcze (np. oliwa z oliwek, awokado, orzechy), owoce i warzywa czy pokarmy o zwiększonej zawartości błonnika.
Niedobór GLP-1 często występuje u osób z cukrzycą, co wpływa na występowanie hiperglikemii poposiłkowej, zmniejszenie wydzielania insuliny w odpowiedzi na spożyty posiłek czy wzrost stężenia glukagonu we krwi.
Na rynku pojawia się wiele różnego rodzaju suplementów sugerujących wpływ na apetyt zbliżony do GLP-1. Substancjami, które w tym zakresie mają niewielkie działanie, są np. berberyna czy chrom, jednak nie należy ich traktować jako rewolucyjnych w terapii otyłości.
