Webinar „Odchudzanie czy leczenie otyłości? Czy jest różnica?” już dostępny!
Obejrzyj nagranie z webinaru „Odchudzanie czy leczenie otyłości? Czy jest różnica?” Poznasz przyczyny otyłości i dowiesz...
Aktualności
4 gru 2024
Sugerowane
Sugerowane
Aktualności
Czy otyłość jest dziedziczna?
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje otyłość jako nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie. Należy zaznaczyć, że nie ma ona tendencji do samoistnego ustępowania, a nieleczona prowadzi do groźnych powikłań. Otyłość może wynikać z problemów hormonalnych, psychologicznych, neurologicznych i środowiskowych (m.in. niewłaściwie zbilansowanej diety lub niewystarczającej ilości aktywności fizycznej), ale może mieć także podłoże genetyczne. Sprawdź, czy otyłość jest dziedziczna!
Otyłość może być uwarunkowana genetycznie. Należy zaznaczyć, że geny wpływają na:
Otyłość może być dziedziczna, przy tym wynika to nie tylko z predyspozycji genetycznych, lecz także trybu życia domowników.
Sprawdź też: Jak mówić o chorobie otyłościowej?
Wyróżniamy trzy rodzaje otyłości o podłożu genetycznym:
W każdym przypadku otyłości istotne jest podłoże genetyczne, w większości przypadków mamy do czynienia z wielogenową predyspozycją genetyczną.
W ostatnich latach zwraca się uwagę na duże znaczenie modyfikacji epigenetycznych, które łączą wpływ środowiska ze zmianami w ekspresji genów. Zmiany epigenetyczne to zmiany w ekspresji genów, które nie wynikają ze zmian w sekwencji DNA.
Warto wiedzieć: BMI – wskaźnik prawidłowej wagi
Czynnik genetyczny odpowiada w 25-40% za masę ciała, pozostałe 60-75% związane jest z niezdrowym stylem życia, zaburzeniami psychicznymi i chorobami współistniejącymi. Niewłaściwie zbilansowana dieta i siedzący tryb życia mogą przyczynić się do ujawnienia genów otyłości. Jednym z nich jest FTO, gen odkryty przez brytyjskich naukowców w 2007 roku. Znajduje się on na 16. chromosomie, przy czym wykazuje największą aktywność w komórkach wysp trzustkowych oraz w mózgu, szczególnie w podwzgórzu. W tej części międzymózgowia jest zlokalizowany ośrodek głodu i sytości. Gen ten może występować w różnych wersjach, co prowadzi do różnic w odczuwaniu głodu i sytości. Obecność jednego z niekorzystnych wariantów tego genu może zwiększać ryzyko otyłości o 30% do nawet 70%. Osoby z takimi wariantami mają zmniejszoną zdolność do odczuwania sytości, co skutkuje spożywaniem większej ilości kalorii i częstszym uczuciem głodu. Mogą być również bardziej narażone na ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2, chorób układu krążenia, zaburzeń lipidowych, nadciśnienia tętniczego oraz stłuszczenia wątroby.
Jeżeli chcesz dowiedzieć się, jak wspierająco mówić o chorobie otyłościowej, zajrzyj do naszego Słownika otyłości!
Do tej pory zidentyfikowano kilka genów, których mutacje mogą prowadzić do otyłości monogenowej. Są to: LEP, LEPR, POMC, MC4R, PCSK1, SIM1, BDNF, NTRK2, GRHB.
Geny te kodują białka, które bezpośrednio lub pośrednio mogą przyczyniać się do rozwoju otyłości. Większość z nich jest powiązana z tzw. układem leptyna-melanokortyna, który reguluje uczucie głodu i sytości.
Mutacja LEP zwykle prowadzi do niskiego stężenia lub braku leptyny we krwi. Z kolei mutacja LEPR sprawia, że receptor jest oporny na działanie hormonu, co skutkuje podwyższonym poziomem leptyny we krwi. W obu przypadkach obserwuje się skłonność do nadmiernego gromadzenia się tkanki tłuszczowej na brzuchu i kończynach.
Warto również wspomnieć o receptorach MC3R i MC4R, które odgrywają ważną rolę w utrzymaniu homeostazy energetycznej. Mutacja genu MC4R to najczęstsza znana przyczyna otyłości monogenowej. Osoby z mutacjami tego genu charakteryzują się hiperfagią (nadmiernym łaknieniem) oraz zwiększoną ilością zarówno tkanki tłuszczowej, jak i beztłuszczowej masy ciała. Niekiedy otyłość monogenowa jest spowodowana mutacją genu POMC, który koduje białko proopiomelanokortynę. Wiąże się on ze wspomnianymi wcześniej receptorami, a znajduje się na chromosomie 2. Mutacja genu POMC zwiększa ryzyko rozwoju otyłości III stopnia.
Warto wiedzieć: Poznaj najczęstsze choroby cywilizacyjne
Aby sprawdzić, czy jesteśmy narażeni na chorobę otyłościową, można wykonać badania genetyczne. Pozwalają one na analizę sekwencji kwasów nukleinowych w cząsteczce DNA, czyli nośnika informacji genetycznej. W ten sposób można sprawdzić cechy fenotypowe osoby badanej, takie jak np. masa ciała.
Do wykonania badania potrzebna jest próbka DNA. Może to być wymaz z wewnętrznej części policzka, próbka krwi czy płyny ustrojowe. Materiał genetyczny poddaje się analizie, podczas której wykorzystuje się techniki biologii molekularnej. Badanie jest nieinwazyjne, a wynik otrzymuje się w ciągu 7-60 dni. Wykonuje się je najczęściej wtedy, gdy:
Wyniki badań genetycznych pozwalają określić wystąpienia otyłości, a także pomagać dobrać skuteczne metody leczenia. Jeśli wskazują one, że u danej osoby występują polimorfizmy genów, predysponujące do nadmiernego BMI, należy przygotować spersonalizowaną dietę i podjąć regularną aktywność fizyczną. Nutrigenomika bada wpływ składników pokarmowych na ekspresję genów, co pozwoli zmienić tempo metabolizmu. Z kolei nutrigenetyka analizuje wpływ mutacji i polimorfizmów genetycznych na reakcje organizmu na składniki pokarmowe. Wspomniane dziedziny nauki umożliwiają spersonalizowane poradnictwo dietetyczne.
