O kampanii Porozmawiajmy Szczerze o Otyłości w mediach – Okiem Ekspertów
Ostatnie miesiące przyniosły kolejne wartościowe aktywacje medialne na temat choroby otyłościowej. Eksperci w ogó...
Najnowsze wydarzenia
23 lip 2025
Sugerowane
Sugerowane
Aktualności
Chirurgia bariatryczna i jej rola w leczeniu otyłości
Leczenie otyłości III stopnia, zwanej również otyłością olbrzymią, wymaga kompleksowego i zindywidualizowanego planu działania. W części przypadków sama zmiana nawyków żywieniowych, zwiększenie aktywności fizycznej czy połączona z nimi farmakoterapia może okazać się niewystarczająca. Wskaźnik BMI na poziomie 40 kg/m² i więcej, a także istniejące powikłania zdrowotne przy nawet niższym BMI stanowią wskazanie do rozważenia wykonania operacji bariatrycznej. Chirurgia bariatryczna to nie tylko zmniejszenie objętości żołądka – w tym artykule omówimy również inne rodzaje zabiegów i odpowiemy na najczęściej zadawane pytania na temat tej metody leczenia choroby otyłościowej.
Operacja bariatryczna to zaawansowana metoda leczenia otyłości III stopnia (tzw. otyłości olbrzymiej), która polega na chirurgicznej modyfikacji układu pokarmowego i ma na celu ograniczenie ilości spożywanego pokarmu i/lub zmniejszenie wchłaniania składników odżywczych. Zazwyczaj stosuje się ją wtedy, gdy inne warianty terapeutyczne – zmiana nawyków żywieniowych, włączenie aktywności fizycznej czy farmakoterapia – okazały się niewystarczające.
Choć koncepcja chirurgicznego leczenia otyłości może wydawać się stosunkowo nowa, pierwsze próby modyfikacji przewodu pokarmowego w celu kontroli masy ciała sięgają lat 50. XX wieku. Współczesna chirurgia bariatryczna to kompleksowa interwencja medyczna, której celem jest nie tylko redukcja masy ciała, lecz przede wszystkim poprawa stanu zdrowia pacjenta i leczenie powikłań choroby otyłościowej, takich jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze czy bezdech senny.
Co ważne, nie jest to „droga na skróty”, lecz procedura, która wymaga od pacjenta pełnego zaangażowania w proces leczenia, zarówno przed, jak i po zabiegu. Aby utrzymać efekt zabiegu, konieczne są trwałe zmiany w zakresie nawyków żywieniowych, stylu życia czy aktywności fizycznej.
Operacja bariatryczna nie jest rozwiązaniem dla każdego pacjenta z otyłością. To interwencja chirurgiczna zalecana osobom z zaawansowanym stopniem choroby otyłościowej, u których inne metody leczenia nie przyniosły oczekiwanego rezultatu.
Zgodnie z międzynarodowymi wytycznymi lekarz może rozważać wykonanie zabiegu, gdy zostały spełnione następujące kryteria:
Ważnym elementem jest również psychiczne nastawienie pacjenta, który powinien wykazywać gotowość do trwałej zmiany stylu życia po operacji. Do przeprowadzenia zabiegu najczęściej kwalifikuje zespół specjalistów – chirurg bariatryczny, endokrynolog, diabetolog – po kompleksowej ocenie stanu zdrowia osoby chorującej na otyłość. W zespole terapeutycznym często oprócz lekarzy znajduje się dietetyk oraz psycholog.
Kiedy mowa o operacjach bariatrycznych, często używa się określenia „zmniejszenie żołądka”. To jednak bardzo duże uproszczenie – współczesna chirurgia bariatryczna umożliwia wykonanie kilku rodzajów operacji, które w różny sposób modyfikują układ pokarmowy. Wśród operacji bariatrycznych, które mają dobrze udokumentowany wpływ na redukcję masy ciała oraz efekty metaboliczne, wymienia się między innymi resekcję rękawową żołądka oraz wyłączenie żołądkowe z zespoleniem na pętli Roux-en-Y.
Wyłączenie żołądkowe z zespoleniem na pętli Roux-en-Y, powszechnie znane jako bypass żołądkowy, to jedna z operacji mających dobrze udokumentowany wpływ na redukcję masy ciała i efekty metaboliczne. Procedura ta polega na stworzeniu niewielkiego zbiornika z górnej części żołądka i bezpośrednim połączeniu go z dalszym odcinkiem jelita cienkiego. W efekcie pacjent spożywa znacznie mniejsze ilości jedzenia ze względu na ograniczenie objętości żołądka. Oprócz tego, w wyniku ominięcia części dwunastnicy i początkowego odcinka jelita cienkiego następuje zmniejszenie wchłaniania składników odżywczych. Zabieg ten prowadzi do korzystnych zmian hormonalnych, które wspierają regulację poziomu glukozy we krwi i apetytu, co przyczynia się do poprawy stanu metabolicznego. Uznaje się, że jest to główny mechanizm terapeutyczny.
Rękawowa resekcja żołądka, zwana również rękawową gastrektomią, to operacja polegająca na chirurgicznym usunięciu około 75–80% żołądka, pozostawiając jedynie wąski „rękaw” o kształcie rurkowatym. W wyniku tego zabiegu zmniejsza się pojemność żołądka, co ogranicza spożywanie dużych ilości jedzenia. Dodatkowo, usunięcie części żołądka, w której produkowana jest grelina (tzw. hormon głodu), prowadzi do zmniejszenia apetytu. Co istotne, zabieg w niewielkim stopniu wpływa na proces wchłaniania składników odżywczych, w porównaniu do operacji z komponentą wyłączającą, takich jak bypass żołądkowy. Również przy tej formie zabiegu stwierdza się zwiększenie wytwarzania hormonów sytości.
Regulowana opaska żołądkowa to procedura polegająca na założeniu regulowanej silikonowej opaski wokół górnej części żołądka. Tworzy się wtedy niewielki zbiornik, który powoduje, że pacjent szybciej osiąga uczucie sytości po spożyciu niewielkiej ilości jedzenia. Opaska może być regulowana poprzez dodawanie lub usuwanie płynu z portu umieszczonego pod skórą, co pozwala kontrolować stopień ograniczenia jedzenia. Chociaż opaska żołądkowa jest metodą chirurgicznego leczenia otyłości z udokumentowanym wpływem na redukcję masy ciała, jej spodziewany wpływ na poprawę stanu metabolicznego, lepszą kontrolę lub remisję cukrzycy, stopień redukcji masy ciała oraz jej trwałość jest najmniejszy w porównaniu do innych głównych metod.
Rekonwalescencja po operacji bariatrycznej to długotrwały proces, który nie kończy się wraz z wypisaniem chorego ze szpitala. Wymaga on stałej i długoletniej opieki świadczonej przez specjalistów. Sam zabieg wykonuje się najczęściej metodą laparoskopową, która jest dostępem z wyboru i wiąże się ze zmniejszonym odsetkiem powikłań oraz mniejszą śmiertelnością okołooperacyjną. Zazwyczaj pacjenci pozostają w szpitalu od dwóch do czterech dni, w zależności od ogólnego stanu zdrowia i ewentualnych powikłań pooperacyjnych oraz są szybko uruchamiani po zabiegu operacyjnym.
Wypis ze szpitala następuje, gdy pacjent spełnia określone kryteria: toleruje dietę doustną i spożywa przynajmniej 1000 ml płynów dziennie, nie wymaga dożylnego podawania płynów, ból pooperacyjny jest możliwy do opanowania za pomocą leków doustnych, poziom aktywności fizycznej jest zbliżony do tego sprzed operacji, a także gdy nie doszło do powikłań, z powodu których konieczna byłaby dalsza hospitalizacja. Dodatkowo, po wypisie chory powinien pozostać pod opieką osób trzecich i mieć zapewniony kontakt z ośrodkiem leczącym.
W pierwszych tygodniach rekonwalescencji pacjenci mogą odczuwać zmęczenie, spadek energii, a nawet wahania nastroju. Jest to zupełnie naturalne, ponieważ organizm adaptuje się do nowych warunków, a jednocześnie musi radzić sobie z szybkim zmniejszaniem masy ciała.
Operacja bariatryczna inicjuje proces zmian w nawykach żywieniowych i stylu życia, które są bardzo istotne dla osiągnięcia trwałych efektów leczenia i poprawy stanu zdrowia. Bezpośrednio po zabiegu, a także w całym okresie rekonwalescencji, istotne jest unikanie nadmiernej objętości spożywanych posiłków, co może prowadzić do powikłań pooperacyjnych i gorszych wyników w redukcji masy ciała. Konieczna jest również odpowiednia dobowa podaż białka mająca na celu uniknięcie niedożywienia. Zaleca się unikanie pokarmów o wysokiej kaloryczności, zawierających duże ilości cukrów prostych oraz tłuszczu (np. słodyczy). Bardzo istotnym elementem po operacji jest również suplementacja witamin oraz mikro- i makroelementów, szczególnie w przypadku operacji ograniczających wchłanianie. Wśród składników, których poziomy powinny być monitorowane poprzez regularne badania laboratoryjne zalecane przez lekarza, znajdują się: żelazo, wapń, witamina B12 i witamina D3. Wprowadzanie zdrowszych nawyków żywieniowych wymaga dużej uważności oraz indywidualnego podejścia, ponieważ organizm musi nauczyć się nowego sposobu trawienia i może różnie reagować na poszczególne produkty.
W kolejnych miesiącach niezbędne są regularne wizyty u lekarza i dietetyka, które pozwalają monitorować stan zdrowia i na bieżąco dopasowywać plan żywieniowy do zmieniających się potrzeb danej osoby. Kontrole te powinny odbywać się nie rzadziej niż miesiąc po operacji, w pierwszym roku co najmniej co 3 miesiące, a w późniejszym okresie co najmniej raz do roku. Duże znaczenie ma również wsparcie psychologiczne – redukcja masy ciała wiąże się nie tylko ze zmianami fizycznymi, lecz także emocjonalnymi i społecznymi.
W utrwalaniu efektów leczenia warto uwzględnić również aktywność fizyczną. Choć w pierwszych tygodniach po operacji zaleca się jedynie lekki ruch (np. codzienne spacery czy delikatne ćwiczenia oddechowe), już po miesiącu większość osób może stopniowo wprowadzać bardziej zróżnicowane formy aktywności. Regularny wysiłek fizyczny nie tylko wspomaga dalszą redukcję masy ciała, lecz również może przyspieszać metabolizm, poprawiać samopoczucie psychiczne i zmniejszać ryzyko nawrotu choroby otyłościowej.
W każdym przypadku należy interpretować operację bariatryczną jako część szerszego, interdyscyplinarnego programu terapeutycznego, który obejmuje współpracę wielu specjalistów. W skład wielodyscyplinarnego zespołu, odpowiedzialnego za kwalifikację, przygotowanie chorego do zabiegu oraz nadzór nad procesem leczenia i redukcji masy ciała, wchodzą m.in. internista, chirurg, anestezjolog, dietetyk, psycholog/psychiatra oraz pielęgniarka.
Nie jest to również pierwsza metoda, po którą sięgają lekarze – zazwyczaj rozważa się ją dopiero wtedy, gdy inne sposoby nie przyniosły efektu lub osoba chorująca na otyłość doświadcza już powikłań sercowo-naczyniowych i metabolicznych.
Farmakoterapia otyłości może stanowić istotne uzupełnienie dla chirurgii bariatrycznej, oferując wielowymiarowe wsparcie w kompleksowym leczeniu tej przewlekłej choroby. Przed zabiegiem chirurgicznym leki zarejestrowane do leczenia otyłości mogą być stosowane w celu optymalizacji stanu pacjenta. W przypadku tzw. otyłości olbrzymiej (BMI ≥40 kg/m2), farmakoterapię można wdrożyć już na początku w ramach przygotowania do operacji, aby zmniejszyć ryzyko okołooperacyjne. Po zabiegu bariatrycznym farmakoterapia często odgrywa istotną rolę w zapobieganiu ponownemu przyrostowi masy ciała oraz w dalszej poprawie lub remisji chorób współistniejących. Wybór metody leczenia powinien być decyzją lekarza oraz zawsze indywidualnie dostosowany do potrzeb pacjenta i bilansu korzyści i ryzyka.
Trwałość efektów operacji bariatrycznej zależy od trwałej zmiany nawyków żywieniowych i stylu życia pacjenta. Operacja to metoda leczenia otyłości, która wymaga zaangażowania ze strony pacjenta. W pierwszym roku po zabiegu u większości osób obserwuje się znaczną (jednak wciąż zdrową i bezpieczną) redukcję masy ciała, ale bez odpowiedniego wsparcia – lekarza, dietetyka, psychologa – istnieje ryzyko nawrotu choroby otyłościowej.
Tak, po operacjach bariatrycznych istnieje ryzyko wystąpienia niedoborów witamin i składników mineralnych, zwłaszcza po zabiegach ograniczających wchłanianie, takich jak np. wyłączenie żołądkowe z zespoleniem na pętli Roux-en-Y (tzw. bypass), dlatego długoterminowa suplementacja witamin oraz mikro- i makroelementów jest wskazana. Wśród składników, których poziomy powinny być monitorowane poprzez regularne badania laboratoryjne, znajdują się: żelazo, wapń, witamina B12 i witamina D3.
Tak. U wielu osób poprawia się samoocena i komfort życia, ale u części pojawiają się nowe wyzwania emocjonalne w postaci trudności z adaptacją do „nowej tożsamości”. W skład wielodyscyplinarnego zespołu sprawującego opiekę nad pacjentem bariatrycznym zawsze wchodzi psycholog lub psychiatra. Jego rola polega na ocenie pacjenta pod kątem zaburzeń łaknienia oraz możliwości zrozumienia zmian, jakie zajdą w życiu chorego po zabiegu.
Tak, można zajść w ciążę po operacji bariatrycznej, jednak istnieją zalecenia dotyczące odstępu czasu. Okres 12 miesięcy poprzedzający planowaną ciążę, sama ciąża i karmienie piersią (do czasu rozwiązania i zakończenia laktacji) są przeciwwskazaniami do zabiegu bariatrycznego. Natomiast po upływie 24 miesięcy od daty wykonania zabiegu bariatrycznego nie ma przeciwwskazań do zajścia w ciążę. Jest to ważne, aby organizm miał czas na stabilizację masy ciała i przystosowanie się do nowych warunków metabolicznych.
To mit. Operacja bariatryczna to poważna decyzja medyczna, często podjęta po wielu nieskutecznych próbach leczenia innymi metodami. To nie droga na skróty, tylko realne narzędzie dające szansę na poprawę zdrowia. Wymaga odwagi, zaangażowania i wieloletniego wysiłku.
